IPA III Döneminde Sivil Toplumu Ne Bekliyor?

Bu noktada en önemli finansal araç ise AB bütçesinin bir parçası olarak 7 yıllık bir süre için planlanan ve IPA olarak kısaltılan Katılım Öncesi Yardım Aracı, İngilizcesiyle “Instrument for pre accession".

Uzun yıllardır bu alanda çalışanların, her 7 yıllık dönemin başında bir sonraki IPA dönemini görmeme, yani Türkiye’nin AB üyesi olma temennisini dile getirdiğine şahit olabilirsiniz. Ancak son yıllarda AB-Türkiye ilişkilerinin neredeyse donma noktasına gelmesinin bir sonucu olarak, aynı kişilerin bir sonraki dönemi görme ümitlerini dile getirdikleri bir noktaya geldiğimizi de vurgulamakta fayda var.

Bütün bu yaşanan tartışmalara rağmen Türkiye-AB ilişkilerinin en dinamik boyutunu IPA oluşturuyor. STÖ’ler açışından AB en önemli yurtdışı fon sağlayıcı olmaya devam ediyor. Özellikle Türkiye- AB ilişkilerinde izlenen dalgalı seyir, ilişkilerin neredeyse donma noktasına gelmesi, hızla değişen küresel gündem bir arada değerlendirildiğinde, sivil toplumun AB ilişkilerindeki öneminin ve özellikle AB tarafından sivil topluma yapılan vurgunun gün geçtikçe arttığını görüyoruz. Bu gelişmelerin doğal olarak sivil toplum alanına ayrılan mali kaynağa da yansıdığı söylenebilir.

Sivil Toplum Aracı kapsamında 2021-2023 yılları arasında toplam 67 milyon Euro tutarındaki kaynak ve AB Başkanlığı tarafından programlanan 11 milyon Euro tutarındaki projeler bir arada değerlendirildiğinde toplam 78 milyon Euro’nun üç yıl için şimdiden tahsis edildiği görülüyor. Sınırlı da olsa bu miktarın 2023 yılına kadar AB Başkanlığı tarafından programlanabilecek projelerle bir miktar daha artması mümkün. Elbette IPA III döneminin sonu olan 2027 yılına kadar bu tutar daha da artacaktır.

Önümüzdeki süreçte alt hibe programlarını daha fazla görebiliriz

Bu durum STÖ’ler açısında doğrudan faydalanabilecekleri hibe programları veya uluslararası kuruluşlar ve nispeten kapasiteli örgütler aracılığıyla yürütülecek alt hibe programlarını daha da fazla göreceğimiz anlamına geliyor. Yine STÖ’lere sunulan kapasite geliştirme destekleri de bu projeler kapsamında hayata geçirilecek. Benzer bir şekilde yeni dönemde uzun yıllardır başarıyla uygulanan AB projelerinin (Sivil Düşün, STGM destekleri, TACSO projesi vb) önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini görüyoruz.

Bu hibe programlarından faydalanabilmek, daha nitelikli başvurular yapabilmek için IPA’nın genel yapısına hakim olmakta fayda var. En azından ilgili dokümanlara gerektiğinde nasıl ulaşılabileceğini bilmek bile çok önemli.

Öte yandan özellikle sivil topluma yönelik artan vurgu ve ayrılan kaynaklar STÖ’ler açısından olumlu olsa da bu sürecin geliştirilmeye açık yönleri olduğunu da söyleyebiliriz. Özellikle sivil toplumun programlama sürecine veya projelerin geliştirilme sürecine katılımının çok sınırlı olduğunu görüyoruz.

Bu sınırlılık kamu kuruluşlarının bilgi sağlama yükümlülüğü ile başlıyor. Konuyla ilgili çalışan uzmanların dışında doğru bilgiye ulaşmak birçok STÖ için çok zor. İyi niyetli birkaç girişim dışında istişare süreçlerinin çok sınırlı olduğunu ve iyi yapılandırılmadığını da söyleyebiliriz.

Sonuç olarak IPA süreçlerine sivil toplumun katılımının artırılması, doğru ve ihtiyaç temelli projelerin geliştirilmesi, stratejik bir bakış açısıyla hareket edilmesi ve sivil toplum alanının kronikleşen sorunlarının çözülebilmesi için atılması gereken birçok adım var. Ancak bu noktada sivil toplum alanında yürütülen AB projelerinin sadece bir araç olduğu ve STÖ’lerin yaşadığı sorunların ancak Türkiye’nin ve sivil toplumun iç dinamikleriyle çözülebileceği de unutulmamalı.

Bu bakış açısıyla web sayfamızda kapsamlı bir bilgi notu hazırladık. Bu bilgi notunda IPA’nın ne olduğuna, bu yapı içerisinde sivil topluma nasıl yer verildiğine, uygulanacak projelerin nasıl belirlendiğine, 2022 yılı itibariyle hangi projelerin uygulanmasına karar verildiğine ve ilgili dokümanlara nasıl ulaşılabileceğine yer vermeye çalıştık. Bu bilgi notunu yeni gelişmeler oldukça güncellemeye ve yeni bilgilerle zenginleştirmeye çalışacağız.