16 Şubat 2023 tarihli birinci gözlem notunda depremler sonrasında ortaya çıkan acil ihtiyaçların giderilmesinde STÖ'lerin çok geniş bir alanda çalışma yürüttüğü belirtilirken, depremden etkilenen bölgelerde faaliyet gösteren STÖ'lerin ise güçlenmeleri ve desteklenmelerinin rehabilitasyon ve yeniden yapılanma sürecinde büyük önem taşıdığı vurgulandı.
Güvene dayalı ilişki sonucunda düzenli bağışçılık yaygınlaşabilir
Gözlem notunda depremle birlikte STÖ'lerin uzun süredir gündemlerinde olan yenilikçi bağış yapma yöntemlerinin (örn: kripto parayla bağış yapma) deprem sonrasında sınırlı sayıda kuruluş için mümkün olabildiği aktarıldı.
Bununla birlikte STÖ'ler için önemli başlıklardan biri olan bireysel ve kurumsal bağışçılığın ise önümüzdeki dönemde daha da önem taşıyacağının altı çizildi. Şeffaflık ve hesap verilebilirlik ilkeleri doğrultusunda kurulacak açık iletişimin önem kazanacağını öngören notta şu ifade yer aldı.
"... bireylerin ilişkilendikleri STK’larla kuracakları güvene dayalı ilişki sonucunda düzenli bağışçılığın yaygınlaşabileceği bekleniyor."
Gönüllülük esasına dayalı faaliyetlere katılım artıyor
Gözlem notunda bireysel bağışçılık pratiklerinin çeşitlendiği ve yine gönüllülük esasına dayalı faaliyetlere katılımın da arttığı vurgulandı.
"Bireyler deprem bölgesindeki ihtiyaçlara yanıt verebilmek için kendi uzmanlıkları dahilinde web siteleri hazırlama, yazılım geliştirme, listeleme araçları üretme gibi girişimler hayata geçiriyorlar. Bunun yanı sıra bölgedeki ayni ihtiyaçları karşılayabilmek için kendi kaynak ve uzmanlıklarını kullanan oluşumların sayısı da artıyor."
Bireylerin bağış yapma eylemlerinde ise bağış yapacakları kuruluşun etkin olmasına, şeffaflığına ve hesap verebilirliğine dair talepkâr oldukları belirtildi.
"Bağışlar alanda çalışan STK’lar arasında orantılı bir şekilde dağılmıyor ve bağışçı tercihlerinde bazı STK’lar öne çıkıyor."
Uluslararası dayanışma güçlü
Gözlem notunda uluslararası filantropi kuruluşlarının deprem sonrasında ortaya çıkan acil ihtiyaçların giderilmesi ve sivil toplumun desteklenmesi konusunda Türkiye’deki partnerleriyle ve paydaşlarıyla iletişim içinde olduğu belirtildi. Yine uluslararası hibe veren kuruluşlardan bazılarının ise yürüttüğü akreditasyon süreçlerinde esnek davranabildiğinin de gözlendiği not edildi.
Sivil alanın önündeki engeller bir an önce kaldırılmalı
Gözlem notunda STÖ’lerin kısa dönemde olduğu kadar, orta ve uzun vade de etkin biçimde çalışmalarını sürdürebilmeleri için de öneriler paylaşıldı. Önerilerden bazıları şöyle:
- STK’ları ilgilendiren, başta yardım toplama kanunu olmak üzere, sınırlandırıcı ve günün ihtiyaçlarına cevap verebilmekten uzak olan yasal düzenlemelerin sivil toplum için elverişli bir ortamı sağlayacak, aynı zamanda dinamik ve acil ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde düzenlenmesi gerekir. Bununla birlikte, yurt dışından yapılan yardım ve bağışlarla ilgili kısıtlayıcı uygulamalar ortadan kaldırılmalı ve sivil toplum kuruluşlarına bu alanda gerekli kolaylık sağlanmalıdır.
- Özellikle deprem bölgesi ve çevresinde, yerelde faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının öncelikli ihtiyaçlarını öğrenmek ve talep ettikleri destekleri sağlamak için bu kuruluşlarla veya bu kuruluşları destekleyen STK ve kurumlarla sürekli iletişim ve iş birliği içinde olunmalıdır.
- Deprem bölgesinde ilan edilen OHAL, 2016 yılından itibaren iki yıl süreyle devam eden süreçte sivil alan başta olmak üzere temel hak ve özgürlükler konusunda yaşanan sorunları yeniden gündeme getirmiştir. OHAL'in sivil alanda kısıtlayıcı uygulamalara neden olmaması, bu alanın OHAL KHK’larıyla değil, yasalarla düzenlenmesi gerekmektedir. OHAL uzatılmamalı, normale dönülmesi için gereken adımlar bir an önce atılmalıdır.
Bilgi notunun tamamını buradan okuyabilirsiniz.