İnsanlık Deneyi

Hayvan denekleriyle ilgili çıkarılan yönetmeliğe dava üzerine dava açıldı. Yönetmelikle, sokak hayvanlarının da denek olarak kullanılmasının önü açılırken, hayvan deneyleri denetimsiz hale geliyor, resmi koşulları yerine getiren herkes hayvanlar üzerinde deney yapabiliyor.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından 15 Şubat 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 28914 sayılı “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” hayvan hakları savunucuları tarafından tepkiyle karşılandı. Ankara Barosu, İstanbul Barosu ve Türk Tabipler Birliği açtıkları davalarda, yönetmelikle artık sokak hayvanlarının da deney kapsamına alındığını, hayvan sertifikası olan herkesin deney yapabileceği, hayvanlara eziyet ve işkence çektirerek deney yapmanın önünün açıldığı ve yapılacak deneylerin denetim dışında bırakıldığını söyledi ve yönetmeliğinin iptal edilmesini talep etti. Hayvan hakları savunucuları yeni yönetmeliğin, mevcut Hayvanları Koruma Yasası’na ve uluslar arası sözleşmelere aykırı olduğunu da ifade ediyor.

İşte sokak hayvanları üzerinde denetimsiz deney yapılabilmesinin önünü açan yönetmelikte hayvan hakları savunucularının karşı çıktığı noktalar:

SOKAK HAYVANLARI DA DENEK OLDU

* Yeni yönetmeliğin 11/c maddesinde sokak hayvanlarının bazı durumlarda deneylerde kullanılabileceği belirtiliyor. Oysa ki mevcut Hayvanları Koruma Kanunu’nda sokak hayvanlarının devletin korumasında olduğu ifade edilir. Ancak yeni yönetmelikte, sokak hayvanları sahipsiz olarak nitelendirilerek, denek olarak kullanılmasının önü açılıyor.

* Ayrıca bu madde ile, sokak hayvanlarının kötü muamele ve işkence yapılması konusunda sınırsız/denetimsiz yetki verilmesi sonucunu doğurduğu ifade ediliyor.

HERKES DENEY YAPABİLİR

* Yönetmelikte, “Hayvanlar üzerinde gerekirse tıbbi eğitim almalarına bakılmaksızın, resmi koşulları yerine getiren herkesin, onları kesebileceği, üzerinde uygulama yapabileceği” hükmüne yer verilmektedir. Hayvan hakları savunucuları da yönetmeliğe, örneğin hayvan sertifikası olan herkesin hayvanlar üzerinde deney yapabileceğini ve hayvanların denetimsiz bir şekilde denek olarak kullanmasının kolaylaştırıldığını söyleyerek karşı çıkıyor.

HAYVAN DENEYLERİ DENETLENEMEYECEK

* İptal edilmesi istenen yönetmeliğin 2. maddesine göre hayvan üretip üzerinde deney yapan, deney hayvanlarının ticaretini yapan özel şirketler, kendi bünyelerinde bir de “Etik Kurul” kurabilecek. Normalde, hayvan üzerinde deney yapmak isteyenler bağımsız Etik Kurullara başvurur, kurulun onayı alır ve deney sürecinde de Etik Kurullar hayvanlar üzerinde yapılan deneyleri denetler. Yönetmeliğin bu maddesine itiraz edilmesinin nedeni ise; şirketlere bağlı çalışan etik kurulların, hayvan haklarından öte, şirket karını düşünebileceği ve bağımsız etik değerlendirmesi yapamayacağı sonucu.

* Yine, yönetmeliğin 2. maddesine göre, “Veteriner sağlık ürünlerine pazarlama yetkisi verilebilmesi için gereken klinik deneyler” yönetmelik dışında bırakıldı. Böylece, Etik Kurul’un onayına tabi olmayan klinik deneylerde, “Hayvanlara çektirilecek eziyetlerin ve ağrıların mümkün olduğunca azaltılması, deney hayvanlarının yaşadıkları koşulların belli standartlarda olmasını gerektiren etik ilkelerine uyulup uyulmadığı” denetlenemeyecek.

ARTIK DENEY YAPMAMAK İSTİSNA OLDU

* Avrupa Birliği Direktifi’ne göre, hayvanlar üzerinde yapılan deney alanları kısıtlı. Yani, hayvanlar üzerinde deney yapmamak esas, deney yapılacak durumlar ise istisna. Hayvan Hakları Savunucuları ise, yeni yönetmelikle, bu sınırların su istimal edileceğini, bazı alanlar denetim dışı bırakıldığını ve yapılamayacak hallerin istisnaya dönüştürüldüğünü ifade ediyor.

BİLİMSEL AMACA HİZMET ETMİYOR

* Ayrıca, Türk Tabipler Birliği’nin raporuna göre, sokak hayvanlarının bilimin amaç ve prosedürleri açısından da gereken şartları taşımadığı ifade ediliyor. Nedeni ise, sokak hayvanlarının cinsi, yaşı, ırk özellikleri, geçmişi, çevre ve yaşam koşulları, hastalık faktörlerinin bilinmiyor olması.

SOKAK HAYVANLARINA ‘SAHİPSİZ’ DENİLİYOR

İstanbul Barosu Hayvan Hakları Komisyonu Başkan Yardımcısı Av. Deniz Tavşancıl Kalafatoğlu, yönetmeliğe sinsice eklenmiş bir madde ile, sokak hayvanlarının denek olmasının önünün açıldığını söyledi. Sokak hayvanlarının sahipsiz olarak tanımlamasının, denek yapmayı kolaylaştırdığını söyleyen Tavşancıl, yönetmeliğin insanlığın kaybedildiği anlamına geldiğini söyledi.

HAYVAN DENEYLERİNE ALTARNATİF YÖNTEMLER

Dünyada hayvan deneylerine alternatif olarak 100’e yakın metod keşfedilmiş durumda. Bunlardan birkaçı;

* Parça Organ: Harvard Wyass Enstitisü; zehirli madde testlerini, ilaç testlerini ve hastalık araştırmalarını, artık, canlı hayvan üzerinde yapmak yerine, insan hücrelerini kullanarak tasarladıkları mini organ simülasyonları ile oluşturdukları parça organ metodu ile çalıştıklarını belirtmiştir.

* İnsan Beyni Görüntüleme: Gelişen beyin tarama ve görüntüleme teknikleri sayesinde insan sağlığı için çok daha kullanılabilir ve güvenilir veriye ulaşılmaktadır. Artık maymun, kedi ve fare beyni keserek veri toplamak yerine bu yöntem tercih ediliyor.

* İnsan Kan Testleri: Her yıl binlerce tavşanı, yüksek ateş testlerinde öldürmek yerine, bilim adamları artık, ilaçlarda ateşe sebebiyet veren bulaştıranlar için insan kan örnekleri üzerinde çalışıyorlar.

* Tüp Metodu: Ulusal Bilim Akademisi, 2007 yılında; zehirli madde testlerinin, artık, hayvan deneyleri üzerinde yapılmadığını ve tüp metot sistemine geçtiklerini belirtmiştir.

Kaynak: Evrensel