Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği “Ne Var Ne Yok?!’ Projesiyle Gençler Arası Güvenli İlişkilere Odaklanıyor

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği'nin “Ne Var Ne Yok?!’ projesi, gençler arası sosyal/duygusal ilişkilerdeki şiddet olgusunu merkeze alıyor.

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği'nin proje çıktılarıyla ilgili hazırladığı metin şöyle:

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği olarak; cinsel şiddetin kültür yoluyla öğrenilen; dolayısıyla gerekli müdahaleler yapıldığında önlenebilen bir sorun olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle çocuk ve gençlik alanında cinsel şiddete karşı koruyucu-önleyici çalışmaların sayısının ve kapasitesinin artırılmasına yönelik adımlar atıyoruz. Gençler arası sosyal/duygusal ilişkilerdeki şiddet olgusuna odaklanan “Ne Var Ne Yok?!” projesi bu alanda attığımız önemli adımlardan biri. Lise gençlerinin ve eğitimcilerin toplumsal cinsiyet, ayrımcılık, sanal zorbalık ve flört şiddeti konularında farkındalıklarının artırılmasına yönelik pilot bir çalışma olarak tasarladığımız projenin kapanış toplantısını yakın zaman önce gerçekleştirdik. Toplantıya eğitim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, gençlik çalışanları, yerel yönetim temsilcileri, şiddet alanında çalışan feministler, projeyi destekleyen Hollanda İstanbul Başkonsolosluğu’ndan temsilciler ve ilgili kişiler katılım gösterdi.

Kapanış toplantısı projenin hedeflerini, uygulama yöntemlerini, çıktılarını ve deneyimlerini bu alanda çalışan kişi ve kurumlarla paylaşmak amacıyla düzenlendi. Gençlerden gelen yorumlardan hazırlanan görsellerin sergilendiği kapanış toplantısında proje ekibi projeyi anlattı. Projede çalışılan okulların uygulamaya dahil olan rehber öğretmen ve branş öğretmenleri de söz alarak kendi deneyimlerinden bahsettiler. Toplantının sonunda ise yine proje kapsamında gerçekleştirilen, gençlerin toplumsal cinsiyet ve flört şiddeti algılarını anlamaya yönelik uygulanan ve analiz edilen araştırmanın sonuçları paylaşıldı.

Şiddet Gençler Arası İlişkilerde Normalleştiriliyor

Proje ekibi; 2016-2017 eğitim-öğretim dönemi süresince, okul rehberlik birimleriyle işbirliği içerisinde İstanbul’da bulunan 7 farklı lisede çalıştı. Toplumsal cinsiyet temelli şiddet, ayrımcılık, sanal şiddet, flört şiddeti, güvenli ilişkiler, onay kavramı konularında gençlere ve gençlerle çalışan eğitimcilere yönelik güçlendirici ve farkındalık artırıcı çalışmalar gerçekleştirdiler ve bir de araştırma yürüttüler.

Projenin bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmasındaki nedenlerin başında eğitim ortamlarında artan şiddet olayları ve şiddetin gençler arasında normalleştirilmesi geliyor. Flört olgusunun toplumsal değerler nedeniyle eğitsel ortamlarda yeterince konuşulamaması ve gençlerle çalışan eğitimcilerin şiddeti önleme noktasında yaşadığı yöntem ve materyal eksikliği bu ihtiyacı belirginleştiriyor. Bu sorunları ve ihtiyaçları merkeze alarak; ‘şiddetsiz okullar, güvenli ilişkiler, bağımsız güçlü bireyler için bir gençlik projesi’ sloganıyla yola çıkan çalışma; İstanbul’da kamu, özel, mesleki liselerde eğitim gören yaklaşık 3500 gence ulaşarak pilot bir uygulama niteliği taşıdı.

Toplumsal Cinsiyet ve Şiddet Temalı Çalışmalar Erkek Öğrencileri de Kapsamalı

Projenin hedeflerinden biri olan, gençlerin toplumsal cinsiyet, şiddet ve flört şiddeti ile ilgli algı ve tutumlarını anlamak için yürütülen araştırma; projenin yürütüldüğü okullarda okuyan toplam 3153 gençle gerçekleştirildi.“‘Şiddet Bir Sınırı Aşmaktır:Gençlerin Toplumsal Cinsiyet ve Flört Şiddeti Algılarına Yönelik Araştırma Raporu”başlığıyla yayınlanan araştırmanın öne çıkan belli başlı sonuçları şöyle oldu:

- Araştırmada, katılımcı gençlerin 3’te 2’sinin güçlü, duygusal, kavgacı, şefkatli gibi toplumda cinsiyetlere göre atfedilen kişisel özellikleri benimsedikleri fakat akademik başarı ya da meslek seçimi gibi konularda daha eşitlikçi bir yaklaşıma sahip oldukları görüldü.

- Gençlerin yüzde 90 civarının edim içeren davranışları (tokat atmak, küfüt etmek, vb) kolaylıkla şiddet olarak tanımlarken, “özel eşyalarını (telefon, bilgisayar, günlük, vb)”, “ısrarla mesaj atmak”, “takip etmek, izlemek, sürekli karşısına çıkmak” ve “gizli görüntü/ses kaydı almak” gibi davranışlar gençlerin ortalama % 45’i tarafından şiddet olarak görülmediği tespit edildi.

- Şiddetin farklı boyutlarının gençler tarafından nasıl algılandığını anlamak için sorulan “fiziksel şiddet sözel şiddetten daha zarar vericidir” ifadesine gençler çok yüksek oranda katıldılar.
- 9. ve 10. sınıftaki gençlerin % 64’ü “kişi şiddet görüyorsa bu durumun sorumlusu kendisidir” sorusuna “kesinlikle katılmıyorum” derken 11. ve 12. sınıf öğrencilerinin % 76’sı “kişi hakediyorsa onun hakkında dedikodu yapmak ve kötü söylentiler yaymakta sorun yoktur” sorusuna katılmadıklarını belirttiler.

- Katılımcı öğrencilerin % 71’i “kişi maruz kaldığı şiddetten şikayetçi olmuyorsa bu durumdan rahatsız olmadığı anlamına gelir” ifadesine katılmadılar.

- “Eğer kız/erkek arkadaşın seni sürekli kontrol ediyorsa bu seni önemsediği içindir” ifadesine katılanların oranları ise % 54 civarlarında çıktı.

- Benzer şekilde, “aşırı kıskançlık ve sahiplenme sevgi gösterisidir” ifadesine katıldığını söyleyen gençlerin oranı % 48’dir.

- Erkek öğrencilerin kadın öğrencilere oranla belirgin oranda olumsuz tutum ve algılara daha yatkın olduğu ve bunları daha fazla benimsediği görüldü. Bu sonuç, okullarda yürütülen toplumsal cinsiyet ve şiddetle ilgili çalışmaların muhakkak erkek öğrencileri de kapsaması gerektiğini bir kere daha gösterdi.

- Bununla birlikte flört şiddetinin de okullarda acil olarak konuşulan bir konu haline gelmesi ve koruyucu – önleyici çalışmaların yaygınlaştırılması gerektiği de ortaya çıkmış oldu. Zira, okulların güvenli alanlar olması ve öğrencilere destek sağlanmasının ana sorumlularından olan rehber öğretmenler, gençlere fiziksel/cinsel/sözel şiddet durumunda kimden destek istersiniz sorusunda dördüncü sırada kaldı.

Araştırma sonuçlarının tüm detayları ile paylaşıldığı araştırma raporuna basılı olarak ulaşmak için dernekle iletişime geçmek ya da online olarak raporu buradan okuyabilirsiniz.

Eğitimciler İçin Bilgilendirici Broşür

Derneğin proje kapsamında okul psikolojik danışmanları ve eğitimciler için hazırladığı ‘Gençler Arası İlişkilerde Flört Şiddeti‘ adlı bilgilendirici broşürepdf olarak ulaşabilir ya da dernekle iletişime geçerek basılı olarak talep edebilirsiniz. Broşürde; eğitimciler için gençlerle güvenli ilişkiler konusunda çalışmaya başlamadan önce kendilerini nasıl konumlandırabileceklerine, bu konularda konuşmak için nasıl güvenli bir ortam ve kapsayıcı bir dil oluşturulabileceklerine, şiddete maruz bırakılan gençleri desteklerken atabilecekleri somut adımlara dair önerilere yer verilmiş. Ayrıca broşürde; flört şiddetinin ne olduğu, ne şekillerde gerçekleştiği, flört şiddetini besleyen mitler, güvenli ilişkilerin özellikleri gibi bilgilere; güvenlik planı örnekleri, konu hakkında faydalanılabilecek kaynaklar ve gençlerin kendi görüşlerine yer veriliyor.

Gençlerle yürütülen atölyeler süresince gençlerin konu hakkındaki paylaşımları, kendi görüş ve deneyimleri, proje değerlendirmeleri ve ayrıca araştırmada yer alan toplumsal cinsiyet, güvenli ilişki, güvensiz ilişki nedir sorularına verdikleri yanıtlardan bir araya getirilen derlemeleri derneğin gençlerden gelenler başlıklı sayfasından okuyabilirsiniz. Proje ile ilgili detaylı bilgi ve yakında çıkacak rehber öğretmen ve psikolojik danışmanlara yönelik uygulama el kitabı ile ilgili gelişmeler için proje sayfasını, görsel destekli paylaşımlar için projenin Instagram hesabını takip edebilirsiniz!

Gençlerden Gelen Paylaşımlardan Örnekler

• En iyi kadın futbolcuyu getirin; en kötü erkek futbolcudan daha kötü oynar. (15)
• Ben küçük yaştan beri pc oyunları oynuyorum ya da futbola ilgili duyuyorum diye çevremdekiler şaşırıyor. Sanki oyunlar bir cinsiyet için yapılıyor gibi; bu bilinçaltına yerleşiyor. (16)
• Kızlar basketbol oynamaz gibi düşünülüyor. Okulda oynayan kız olmadığı için ben de oynayamıyorum; erkekler de aralarına almıyor. (16)
• Kızlar arabayla oynamak istediğinde kabul edilebiliyor, fakat oğlanlar ip atlamak istediğinde sorun oluyor. (15)
• Erkek kavgacı değilse bu ülkede yaşayamaz. (16)
• Neden erkeklere çiçek hediye edilmiyor? (15)
• Bu cinsiyet kalıpları nedeniyle kişi yapmayı sevdiği bir şeyi artık yapmayabiliyor. (17)
• “Bir kadınla konuşuyorsun, dikkat et” denmesi çok saçma, herkesle konuşurken dikkat edilmeli. (16)
• Erkekler ‘hayır’ dediğinde onların nazlandığını düşünüyor muyuz? Bu nasıl bir cinsiyetçiliktir! (16)
• Toplumsal cinsiyet rolleri psikolojik baskıyla bize şiddet olarak dönüyor. (16)
• Kadın-erkek eşitliği derken bile ayrım yapmıyor muyuz? Neden kadın, erkek diyoruz? (16)
• LGBTİ’yi hastalık olarak, öteki olarak görmek şiddettir. (16)
• Toplumda kadın ve erkeği birbirinden ayıran bu çizgi kalkmalı. (17)
• Sanal ortamda şiddet uygulamak daha güvenli. (15)
• Ailelerimizden duygusal tehdit duyarak büyüdük; buna o kadar alışığız ki ilişkilerimizde olması yanlışmış gibi gelmiyor. (17)
• Şiddet uygulayanı haklı çıkarmaya çalışan bir toplumuz. Oysa şiddet hakkedilen bir şey değildir! (18)
• Bu ülkede kadın olmaktan utanıyorum. (16)
• Tecavüze uğrayana “kirlendi” demek baskı, şiddettir. (17)
• İnsanları ‘sokağa çıkma, kısa etek giyme..’ diyerek kısıtlarsak şiddet son mu bulacak? Asıl önlem şiddeti uygulayanlara yönelik uygulamalar olmalı. (18)
• Sorunsuz ilişkiler sıkıcı oluyor. Fiziksel şiddetin olduğu bir ilişki daha uzun sürer bence. (17)
• Partnerlerin birbirlerini kontrol edebilmesi için tasarlanmış özel telefon uygulamaları var. (17)
• Sınır olmasa da olur. Aşkta sınır yoktur. (16)
• Şiddetsiz okul mümkün değil. Çünkü okulda hocalar var. (17)
• Toplum ancak gençlerin farkındalığı sayesinde değişebilecek, ben umutluyum. (18)
• Evlilik programlarından birinde birisi ‘beni kıskandı ve kısıtladı; ben de ondan ayrıldım’ derse; bir hafta sonra toplumun kafası değişiyor. (17)

Gençlerin Proje Değerlendirmeleri

Bence...
* Bizlere verdiğiniz bilgileri ailelere de verseniz çok iyi olur.
* Dünyayı ne var ne yok ekibi yönetsin :)
* Böyle şeylere derslerden daha çok ihtiyacımız var.
* Herkesin kafasında soru işareti olarak kalan; ancak toplum kaygısı yüzünden dile getirilemeyen konuları konuşmamız çok güzeldi.
* Bu eğitimin tüm topluma uygulanması gerek.
* Bize yapılan bu eğitim ilkokullarda da yapılırsa yararlı olur. Eğitim ilkokulda başlar ve çocuklar daha çok orada gördükleriyle hayatlarına devam eder, onları uygularlar.
* Hayatımızın büyük bir bölümünü okulda geçirdiğimiz için bu bilgileri burada kullanmalıyız.
* Okullara daha çok afiş asılmalı, rozetler dağıtılmalı ki herkes daha dikkatli olsun.
* Böyle faaliyetlerin her zaman her eğitim döneminde insanlara aktarılmalı, ben ve benim gibi öğrenciler için zorunlu ders olmalı.
* Daha çok bu tür konferanslar yapın kulüpler kurun, kurun ki buna daha fazla ihtiyaç kalmasın.
* Böyle konuları rahatlıkla tartışmak ve okulumuzun da destek olması bizi daha iyi yapıyor.

Ne öğrendim..
* Bir şeyi istemiyorsam hayır demekten korkmamalıyım. Kimse bana sahip değil, kendi sınırlarımı kendim koyar, kendi çizgimi kendim çizerim.
* İzin alma ve vermenin önemi (consent) aklımda kalan en önemli şey.
* Şiddet gördüğümde bunu rehber öğretmenlerimle paylaşabileceğimden artık eminim.
* Bize haklarımızdan bahsedildi, bilmediğim şeyler öğrendim.
* Bu eğitim çok iyi oldu. Çünkü ne kadar yanlış şeyler yaptığımı fark ettim.
* Az ve önemsemediğimiz şeyleri başka birisinin önemseyebildiğini ve şiddetin sadece temasla olmayacağını öğrendim.
* Slayt çalışmalarında sadece toplumda kadının ezilmediğini, erkeklerin de ayrıca baskı altında olduğunu görmüş oldum.
* Aslında abartı olan şeylerin günümüzde ne kadar normal gösterildiğini öğrendim.
* Kız ve erkek ortamında konuşulması en zor şeylerden birisi olan bir konuyu ele aldık. Bence beklediğimizden güzel bir çalışma oldu.
* Cinsel şiddetin günümüzde daha üstü örtülü şekillerde olabileceğinin farkına vardım.
* Günlük hayatta bilmemiz gereken ama başkaları ile paylaşamadığımız konuları konuştuk.
* Eşitsizliği yok edebiliriz.
* İnsanın sevgilisini kısıtlamasının ona sevgi göstermeye tekabül etmediğini öğrendim.
* Şiddet olaylarının bildirilmesi gerekir.
* Yaşadığımız herhangi kötü durumda içimize kapanık kalmayıp, bize yardım edebilecek kişilere ulaşmalıyız.
* "Hayır" demekte sorun yok.
* Hiçbir şeye mecbur değiliz. Kendimizi öyle hissetsek de...
* İnternet hakkındaki bilgiler, çünkü günlük hayatta sosyal medyaya bir sürü fotoğraf koyuyoruz.

En Çok...
* Stickerlar konuştuğumuz konuların akılda kalmasına, sürekli hatırlanmasına yardımcı oldu. Böylece işlediğimiz ders hemen unutulmadı, öğrenciler arasında bu konunun tartışılmasına ortam sağladı.
* Çalışmalarda benim fikrim sorulduğu için mutlu oldum.
* En çok toplumsal cinsiyet konusu hoşuma gitti. Çünkü bu durum gerçekten hayatımızda bazı şeyleri zorlaştırıyor.
* Çeşitli formlar doldurmak çok hoşuma gitti. Bizim düşüncelerimizin önemsendiğini hissettim.
* Rahatça soru sorabilmemiz için güvenli bir ortam yaratılması hoşuma gitti. Özgür ve söz hakkı sahibi olduğumu hissettim.
* Herkes fikirlerini açıkça belirtti, bunları dersten sonra bile konuştuk
* Rozet ve stickerlar çok hoşuma gitti. Toplu taşımada çantamıza bakıp az da olsa bilgilenebilir insanlar.
* Hayatımda bir şeyleri değiştirecek tek atölyeydi. Gerçekten bir şeyler kaptım, en azından sigara içen birisi sigaranın zararlarını anlatmadı.
* Sesimizi korkmadan çıkarmamız için güzel bir çalışma.
* Beni anlatması hoşuma gitti. Yaşadığım şeyi hiç tanımadığım birinden dinledim adeta.

Bundan Sonra...
* Mesela kadınlar araba kullanamaz diyorlar, ben de sadece kadınlara özel araba kursu açar daha çok kadının katılmasını sağlarım.
* Aslında cinsiyet ayrımcılığını her ne kadar istemesek de; kelimelerimize bile yerleşmiş olan "kız gibi, adam gibi" kalıbını günlük yaşantımızda ister istemez kullanıyorduk. Kelimelerime daha çok dikkat eder oldum.
* Birine karşı rahat rahat konuşamıyorsam, bana saygı duymuyorsa; o güvensiz ilişkiyi orada bitirmek gerektiğine olan kararım kesinleşti.
* Israr etmeyi ve üstelemeyi azaltacağım.
* Kız arkadaşımla ilişkimi gözden geçireceğim.
* Sosyal medyada paylaştığım ve paylaşacağım şeylere daha çok dikkat edeceğim, çünkü başkalarının kişisel haklarını çiğneyebiliyoruz.
* "Hayır!" kelimesinin naz yapmak olmadığını insanlara anlatmayı düşünüyorum.
* Rahatsız hissettiğin zaman gidebilirsin. Seni üzüyor veya canını acıtıyorsa o kişiden uzaklaş.
* Bazı zamanlarda karşımdaki insanı zorladığımı fark ettim. Daha dikkatli olacağım.
* İlişkilerimde şiddeti normalleştirmeyeceğim.

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği