Yaygın medya cinsiyetçi haber diliyle ataerkil toplum yapısını yeniden üretirken, bianet kitaplığından çıkan "Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı" bu cinsiyetçi dile karşı neler yapılabileceğini örnekler üzerinden anlatıyor. Muhabirlerin, kameramanların, foto muhabirlerinin, editörlerin ve yazı işlerinin var olan hataları tekrarlamamaları için kılavuz niteliğindeki kitaba online ve basılı olarak ulaşılabiliyor.
bianet editörleri Çiçek Tahaoğlu veElif Akgül'ün ortak çalışması olan kitapta "Kadınlar ve LGBTİ+l'lar ne zaman haber olur? Ne zaman haber olmaz?", "Haber kaynaklarıyla iletişim", "Haberde cinsiyetçilikten kaçınmak için 14 madde", "bianet haber merkezinden deneyimler" gibi başlıklar yer alıyor.
Hazırlanan rehber, hem bianet'in yıllar içindeki deneyiminin hem de bianet'in yürüttüğü toplumsal cinsiyet odaklı habercilik atölyesinde elde edilen birikimin derlenmesiyle ortaya çıktı. Kitaba önsözle katkı sunan BİA Eğitim Danışmanı Prof. Dr. Sevda Alankuş rehberde, içinden geçtiğimiz dönemde kadınlara ve bütün ötekilere yönelik katlanan şiddet ortamında, adil bir barış için toplumsal cinsiyet odaklı gazetecilik yapmanın gerekli olduğunu söylerken, "Bu rehbere her zamankinden çok ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz.” diye konuşuyor.
Kitabın yazarlarından Çiçek Tahaoğlu, kadın ve LGBTİ hareketlerinin mücadelesini yükseldiği ve görünürleştiği bir dönemde, ayrımcı medya dilinin hak odaklı ve eşitlikçi bir dile dönüştürülmesi için önemli bir fırsat olduğunu söylerken "Elkitabının bu dönüşüme katkı sunmasını umuyoruz”. diyor. Kitabın diğer yazarı Elif Akgül de rehber aracılığıyla gazetecilik diline ve gazeteciliğin dönüşümüne katkıda bulunmak istediklerini vurguluyor.
Toplumsal Cinsiyet Odaklı habercilik Nedir?
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik, hak odaklı haberciliğin politik ve etik tercihlerinden birisi. Hak odaklı haberciliği yazarlar Tahaoğlu ile Akgül, “Geleneksel habercilik anlayışını sorgularken hak mücadelesini merkeze alır. Hak odaklı habercilikte, ötekileştirmelerin haber konusu olması için herhangi bir ihlalin öznesi ya da faili olmaları beklenmez, haberde yeni ihlaller yaratılmaz, eşitsizliklere ve çözümlerine vurgu yapılır” şeklinde tanımlıyorlar.
Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik derken sadece içerisinde kadın ve LGBTİ+ geçen ya da kadınlar ile LGBTİ+’lar tarafından üretilen haberler kastedilmiyor. Bu bakış açısıyla tüm haberlerin toplumsal cinsiyet perspektifiyle inşa edilmesi gerekiyor. Eril anlatıyı tersine çeviren bir haber dili, toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğin olmazsa olmazlarından.
Haber yazımında deyimlerin, söz kalıplarının ve sözcüklerinin kökenine bakılarak cinsiyetçi ifadelerin düzeltilmesinin önemine dikkat çeken el kitabı, “Görücüye çıktı”, “dul”, “kız gibi”, “kız kavgası”, “kahpe saldırı” yazılmaması gerektiğini belirterek yerleşik dili cinsiyetçilikten arındırmaya yönelik bazı öneriler sıralıyor. Haber yazımında, bayan yerine kadın, gay yerine gey, adam yerine insan, travesti yerine trans, eşcinsel evlilik yerine evlilik eşitliği gibi ifadelerin kullanılması gerektiği yazarların önerileri arasında. Cinsiyet eşitliğini sağlamak için kullanılması gereken doğru ifadeler şu şekilde sıralanıyor:
Haber Üretiminde Cinsiyetçilikten Arınmak İçin ne Yapmalı?
- Hikayeyi tek yönlü anlatm
- Veri yoksa kendin topl
- Eşitliği haberin vitrinine değil odağına yerleşti
- Hak kazanımlarını “jest” olarak yansıtm
- Cinsiyetçi klişeler kullanm
- Kadın ve LGBTİ+’ları özel günlere sıkıştırm
- Fail adına bahane üretme, “Cinnetlik” manşetler atma saldırganı “hastaymış” gibi yansıtm
- Kişilerin kimlik bilgilerini değil beyanlarını esas a
- Şiddeti romantikleştirm
- Haberde şiddetin yeniden üretilmesine engel ol
- Resmi belgelerde yer alan bilgileri özenli kullan
Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı, Türkçe, Kürtçe ve İngilizce olarak online olarak “BİA Kitaplığı”nda yer alıyor.. Yine kitabın Türkçesine basılı yayın olarak da kitapçılardan erişilebiliyor.
Kaynak: Bianet
İlgili Dosyalar:
- BAŞLIK YOK [JPG] [72.90K]