Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, “Müzakereci Demokrasi Hakkında” CM/Rec(2023)6 Nolu Tavsiye Kararı’nı 6 Eylül 2023’de kabul etti.
Müzakereci demokrasi hakkındaki ilk uluslararası standart olan Tavsiye Kararı, üye devletlerin serbest ve adil seçimler yoluyla ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerde “Demokratik Katılımı” aktif olarak sağlamayı ve teşvik etmeyi taahhüt ettikleri Reykjavik Demokrasi İlkelerinin uygulanmasına katkıda bulunmayı amaçlıyor. Bu doğrultuda üye devletlerin, uygun olduğu ölçüde, müzakereci demokrasi de dahil olmak üzere katılımcı demokrasi biçimlerinin teşvik edilmesine vurgu yapıyor.
Konuyla ilgili olarak, Avrupa Konseyi Demokrasi ve İnsan Onuru Genel Müdürlüğü, yaptığı açıklamada şunlara değindi:
“Yurttaş katılımı gerçek bir demokrasinin özünü oluşturur. Son yıllarda demokratik kurumlara duyulan güvenin azalması, dikkatleri vatandaşların katılımını sağlamanın yeni yollarına çevirmiştir. Müzakereci demokrasi geleneksel demokrasinin yerini almaya çalışmaz, bunun yerine yurttaşların farklı politika alanlarında karar alma süreçlerine aktif katılımı yoluyla mevcut demokratik uygulamaları geliştirmeyi ve bilgilendirmeyi amaçlar. Bazı üye devletler hem yerel hem de ulusal düzeyde yurttaş meclisleri, yurttaş jürileri ve belediye toplantıları gibi yenilikçi müzakereci uygulamaları hali hazırda araştırmış ve başarıyla uygulamıştır. Bu tür bir yurttaş katılımını üstlenmeyi veya teşvik etmeyi seçen üye devletler için CM/Rec(2023) 6 sayılı Tavsiye Kararı, herhangi bir müzakere sürecinin hangi ilkelere uygun olarak yürütülmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu ilkeler yasal çerçevenin mevcudiyeti, yetki ve tasarımın açıklığı, adil temsil ve hesap verebilirlik gibi konuları kapsamaktadır. Üye devletler bu ilkelere bağlı kalarak bu tür girişimlerin bütünlüğünü ve etkinliğini koruyabilir ve müzakereci süreçlerin temsili demokrasiyi tamamlamasını sağlayabilir.”
Müzakereci Demokrasi nedir?
Avrupa Konseyi müzakereci demokrasiyi, doğrudan sivil müzakerenin sürecin merkezinde yer aldığı, katılımcı demokrasinin bir biçimi olarak tanımlıyor. Müzakereci demokrasi yöntemlerinin, demokratik normları reddetmediği ve zayıflatmadığını vurgularken, temsili demokrasiyi inşa etme ve güçlendirme potansiyeli taşıdığının altını çiziyor. Bir katılım biçimi olan müzakereci yöntemler, vatandaşların karar alma süreçlerine katılımını sağlamak için ortaya çıkan farklı yöntemleri kapsıyor ve vatandaşların karar alıcıların ne yapması gerektiğine dair somut öneriler geliştirmelerine olanak sağlıyor. Özellikle Avrupa ülkelerinde gittikçe yaygınlaşan yurttaş meclisleri (citizens’ assemblies), genel katılımlı toplantılar, katılımcı bütçe uygulamaları ve referandumlar kullanılan yöntemler arasında yer alıyor. Konu hakkında Avrupa Konseyi tarafından Ocak 2023’te yayınlanan rapora buradan ulaşabilirsiniz.
* Tavsiye Kararı, Avrupa Birliği'nin finansal desteğiyle TÜSEV ile ortaklaşa yürüttüğümüz “Örgütlenme Özgürlüğünün İzlenmesi Projesi” kapsamında STGM tarafından çevrilmiştir.