Avrupa Birliği Dijital Haklar Konusunda Ne Yapıyor?

Avrupa Birliği (AB) geçtiğimiz ay “Çevrim İçi Ve Çevrim Dışında İfade Özgürlüğü Üzerine Avrupa Birliği İnsan Hakları Rehberi”ni yayınladı.  Rehber çevrim dışı hayatta sahip olduğumuz bütün insan haklarının (fikir ve ifade özgürlüğü de dahil olmak üzere) çevrim içi hayatımızda da korunması gerektiğini savunuyor.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin, bireylerin büyük kitlelere ulaşmasından vatandaşların karar verme mekanizmalarına katılım ve destek vermelerine kadar pek çok alanda etkili. Ancak bu gelişmeler, çözülmesi gereken büyük sorunların (özellikle fikir ve ifade özgürlüğünün ihlali) ortaya çıkmasına da yol açabiliyor. Oluşabilecek sorunlara karşı önlem almak adına, bilgiye ulaşımın ayrımcı olmadığı ve ifade özgürlüğünün tüm bireyler için geçerli olduğu çevrim içi ve çevrim dışı hayat garanti altına alınmalı ve korunmalı.

Rehberde AB, ortaya çıkabilecek sorunlara önlem olarak tüm insan haklarının çevrim içi ya da çevrim dışı uygulanması için mücadele edeceğini; herkesin engellenmemiş, sansürlenmemiş ve ayrımcı olmayan ulaşımını uluslararası hukuk aracılığıyla yaygınlaştıracağını; engelleme, filtreleme, ağ iletişimini kapatma ya da uluslararası hukukun ihlal edildiği diğer her türlü müdahalenin karşısında duracağını ve ihtiyaç duyulduğunda teknik destek sağlayacağını belirtiyor. Ayrıca, telekomünikasyon alanında hizmet veren –özellikle sektörde etkin olan- şirketlerin de bu alanda elini taşın altına koyması gerektiğinden bahsediliyor. Şirketlerin politikalarını belirlerken insan haklarını göz önünde bulundurmaları gerektiği söyleniyor.

İnternetin küresel ve açık doğası, vatandaşlara bilgi ve fikir değişimi yapmaları için yeni fırsatlar sağlıyor. Devletlerin, uluslararası insan hakları kanunu’na (özellikle ifade özgürlüğü hakkı, mahremiyet hakkı ve kişisel bilgilerin korunması hakkı)  göre yapması gerekenler, çevrim dışı dünyada olduğu gibi çevrim içi alanı da genişletiyor. AB, devletlerin ulusal ya da toplumsal güvenlik sebebiyle toplayıp işledikleri bilgilerin korunması için uluslararası insan hakları çerçevesinde garanti vermelerini istiyor.

AB, 2012 yılında da Dijital Ajanda 2020 çerçevesinde AB Çevim İçi Haklar Kanunu’nu yayınlamıştı. Avrupa’nın Dijital Ajandası, kişilerin dijital çevrede var olan haklarını anlamalarını ve farkında olmalarını hedefliyordu ve 2020 yılına kadar dijital alanda gerçekleştirmek üzere hedefler belirlenmişti.

AB yaptığı yasal düzenlemeleri ve uygulamaları yaygınlaştırmanın amacını kişisel verilerin koruması ve çevrim içi/çevrim dışı mahremiyeti güçlendirmek olarak tanımlıyor.

Dijital Düşün Derneği, Umut Bediha Yıldırım