Kadına yönelik şiddetin hız kesmeden arttığı Türkiye’de her beş kadından ikisi fiziksel şiddet mağduru ve şiddetin en yaygın görülen türü cinsel şiddet.
Kadına yönelik şiddetin hız kesmeden arttığı Türkiye’de her beş kadından ikisi fiziksel şiddet mağduru ve şiddetin en yaygın görülen türü cinsel şiddet. Araştırmalar Türkiye’de yargı kararları, idari uygulamalar, mevzuatın çocuğa ve kadına yönelik şiddete gereken yaptırım ve cezaların uygulanması konusunda sınıfta kaldığını gösteriyor. İnsan Hakları Ortak Platformunun (İHOP) geçtiğimiz günlerde yayımladığı kadın ve kız çocuklarına karşı işlenen cinsel şiddet suçlarında “Cezasızlık Sorunu Raporu” da bunu kanıtlar nitelikte. Raporda cinsel saldırı ve cinsel istismar konulu on ceza davası incelendi. Ve bu dosyalarda mağdurların “geç” şikayeti beraat kararının gerekçesini oluşturmuş. Mağdurun cinsel saldırı sonrası 3-4 saat daha faille aynı evde kalmaya devam etmesi “rıza” davranışı olarak değerlendirilmiş. Mağdurlara hakları kullandırılmazken, faillerin ifade tutanakları özenle hazırlanmış ve tüm hakları filli olarak kullandırtılmış. En dikkat çeken ayrıntılardan birisi de hiçbir dosyada mağdurların bilgilerinin gizli tutulmaması. Dosyaların beşinde ise mağdurlara uzlaşma teklif edilmiş. Dosyalarda mağdurların üçü çocuk olmasına ve diğer dosyaların beşinde de tecavüz suçu işlenmesine rağmen, yargılama sonucunda dosyaların yedisinde beraat kararı verilmiş.
‘GEÇ ŞİKAYET BERAAT SEBEBİ’
İncelenen on dosyada, on dört fail ve on mağdur bulunuyor. Faillerin büyük çoğunluğu eğitimli kişiler olup, on dosyanın sekizinde failler mağdur kadın ve çocukların tanıdığı kişiler. On dosyanın üçünde mağdurlar çocuk ve ikisinde failler bu çocukların öğretmenleri. Yine iki dosyada failler mağdurların işvereni. Dört dosyada mağdurların “geç” şikayeti beraat kararının gerekçesini oluşturmuş ve özellikle dosyaların birinde mağdurun cinsel saldırı sonrası 3-4 saat daha faille aynı evde kalmaya devam etmesi “rıza” davranışı olarak değerlendirilmiş.
‘FAİLLERE HAKLARINI KULLANMASI BAKIMINDAN DAHA FAZLA ÖZEN’
Dosyaların tamamında ifade tutanaklarına mağdurlara “haklarının hatırlatıldığı” yazılmış ancak bu haklar eylemli olarak kullandırılmamış. Diğer yandan faillerin haklarının kullandırılması bakımından mağdurlara göre daha özenli davranılmış, gerek polis merkezlerinde gerek savcılıklarda faillerin ifade tutanakları titiz ve özenli bir şekilde düzenlenmiş, bütün faillere hakları hatırlatılmış ve bu haklar eylemli biçimde kullandırılmış. İncelenen vakalarda yine bir başka dikkat çekici sorun hiçbir dosyada mağdurların bilgilerinin gizli tutulmaması. Diğer yandan hukuken yasak olmasına ve Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre “Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda uzlaştırma yoluna gidilemez” denilmesine rağmen dosyaların beşinde mağdurlara uzlaşma teklif edilmesi ise bir başka dikkat çeken hukuksuzluk örneği.
FAİLLER TUTUKSUZ YARGILANMIŞ
Soruşturma ve kovuşturma süreçlerine bakıldığında, üç tane çocuğun öğretmeni tarafından cinsel istismara uğradığı on vakanın sadece birinde failler soruşturma sürecinde tutuklu kalmış, dokuz dosyada failler tutuksuz yargılanmış. Vakalardaki mağdurlar için belki de en zor olanı faillerle tekrar yüz yüze gelmek ve faillerinin karşısında ifade vermek olmalı ancak bu vakalarda bir dosya hariç tüm dosyalarda mağdur ve sanıkların duruşmalarda karşı karşıya geldiği ve iki dosya hariç mağdurların sanıkların önünde ifade vermek zorunda bırakıldığı görülüyor. Cezalandırma ve infaz aşamalarında ise tablo oldukça ürkütücü. Dosyalarda mağdurların üçü çocuk olmasına ve diğer dosyaların beşinde de tecavüz suçu işlenmesine rağmen, yargılama sonucunda dosyaların yedisinde beraat kararı verilmiş. Dosyalarda mağdurların uğradıkları maddi ve manevi zararların giderilmesi konusu ise zaten dosyaların büyük kısmında failler beraat ettiklerinden mağdurların zararlarının tazminini isteme imkan ve hakları zaten ortadan kalkıyor.
‘MAĞDURLARIN FAİLLE TANIŞIKLIĞI RIZA GEREKÇESİ’
Raporda iddianame ve kararlarda mağdurların olay öncesi ve sonrasına ilişkin davranış ve özel hayatlarının tartışma konusu yapılması ve varılan sonuçların suçun işlenip işlenmediğine gerekçe yapılmasına karşılık, faillerin olay öncesi ve sonrası davranışları ve özel hayatlarının bu yönden bir değerlendirmeye tabi tutulmaması. Diğer yandan mağdurların faillerle tanışıklığının aynı zamanda cinsel saldırı olmadığı ve rıza ile cinsel ilişki gerçekleştirildiğine gerekçe yapıldığı belirtildi.
‘MAĞDUR HAKLARINI MERKEZE ALAN BİR YAKLAŞIM GEREKLİ’
Avukatlar Candan Dumrul ve Huriye Karabacak Danacı tarafından hazırlanan rapor, ülkemizde artan cinsel saldırı ve cinsel istismar olayları kadar korkutucu bir başka boyuta dikkat çekiyor. Bu da cinsel şiddet suçlarında faillerin gereken cezaları almamaları. Dumrul ve Danacı çalışmalarını özellikle Türkiye’nin de ilk imzacılarından olduğu “Kadınlara Yönelik Şiddetin ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesine ve Bunlarla Mücadele Edilmesine Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi” yani bilinen adıyla İstanbul Sözleşmesi’ni esas alarak yaptılar. Dumrul ve Danacı sonuç olarak, cinsel özgürlüğe karşı işlenen suçların uluslararası standartlara uygun usul güvenceleri sağlanmadıkça, cinsiyete duyarlı özel önlemler ve bu yargılamalara özgü delil kuralları belirlenmedikçe ceza miktarını artırmanın uygulamadaki fiili cezasızlık durumunu artırmaktan ve bu suçların faillerini cesaretlendirmekten başka bir sonuç doğurmadığını belirtti. Dumrul ve Danacı, sistematik cezasızlık sorununun aşılabilmesi için; soruşturma, kovuşturma, infaz ve giderim süreçleri, bu suçların işleniş biçimleri, koşulları, cinsler arasındaki eşitsizliğin bir sonucu ve cinsiyet ayrımcılığının bir türü olduğunu gözeterek, mağdur haklarını merkeze alan bir yaklaşımla yeniden düzenlemek ve belirlenecek ilke, kural ve önlemlerin eylemli biçimde uygulamasının gerekmekte olduğunu vurguladı.