Tespit edilen sorunların çözümüne yönelik kapsamlı bir değerlendirme için alan araştırması gerçekleştirmiştir. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesinde çalışan Prof. Dr. Saniye Dedeoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi Aysun Danışman tarafından kaleme alınan rapor, Türkiye’de COVID-19 sürecinde tekstil sektöründe çalışan işçilerin koşullarını, işçi sağlığı ve iş güvenliğine yönelik riskleri, işbölümünün yapısını, ücretlerde ortaya çıkan değişiklikleri belirlemeye yönelik bir çalışmadır. Rapor, COVID-19 ile birlikte gündeme gelen ücretsiz izin, kısa çalışma ödeneği, yıllık izinlerin zorunlu kullanımı; mesafe, maske ve hijyen kurallarına uyulup uyulmadığına dair soruları içermektedir.
- Hükümet tarafından çıkarılan ve işçilerin mağduriyetini giderme adına uygulamaya konulan ücretsiz izin, kısa çalışma ödeneği, işsizlik maaşı haklarından yararlanabilmenin belli şartları vardır. Her işçi, bu haklardan yararlanamıyor olmakla birlikte, ilk şart sigortalı çalışan olmaktır. Tekstil sektöründeyse kayıt dışı istihdam yüksektir. Görüştüğümüz işçilerin %66,7’si kayıt dışı istihdam edilmektedir.
- Yukarıdaki duruma paralel olarak, devletten ya da başka bir kurumdan yardım almadığını belirten işçilerin oranı 23 kişiyle %88,5’tir. 34 kişi bu soruya cevap vermemiş, sadece 3 kişi yardım aldığını söylemiştir.
- COVID-19 sürecinde işe nasıl gidildiği ile ilgili soruya %65,3 oranına denk düşen bir grup işçi, “Yürüyerek.” yanıtını vermiştir.
Bu yanıyla, raporun en dikkat çekici bulgularına biri, kayıt dışı çalışan işçilerin hiçbir haklarının olmadığı ve hiçbir hak iddia etmedikleridir. Bu durum, kayıt dışı çalışan işçilerin sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde işe yürüyerek gidip gelebilecekleri çalışma alanlarını tercih etmesiyle de görünür hale gelmektedir.
- İş yerinde fiziksel mesafe, maske ve hijyen kurallarına uyulup uyulmadığı sorusuna 24 kişi (%50) “Bu kuralların hiçbiri geçerli değil.” diye yanıt verirken; 18 kişi (%37,4), kuralların tamamına uyulduğunu belirtmiştir.
- %45,6 oranıyla 26 kişi, asgari ücretin altında maaş aldığını; %73,6 oranıyla 39 kişi, maaşını elden aldığını belirtmiştir. Bu veriler de kayıt dışı istihdam oranının yüksekliğini kanıtlar niteliktedir.
- Kayıt dışı çalışan işçilerin tamamı, geçinmekte zorlandıklarını; devletten kısa çalışma ödeneği alan işçiler ise ödenen tutarın kira ve fatura gibi ödemelerin yapılmasına dahi yetmediğini belirtmiştir.
Raporun bir diğer bulgusu ise işgücü piyasasına dair alınan önlemlerin, sektördeki yüksek kayıt dışı istihdamı kapsamamasının yanı sıra sigortalı işçiler için de yetersiz olduğudur. Bu önlemler ile işten çıkarmaların yasaklanması, işçilerin ücretsiz izne çıkarılmasına sebep olmuş ve geçim sıkıntısını derinleştirmiştir.
