3 Mart 2023 tarihli ve 32121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 128 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirlerin Alınması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde yer alan düzenlemeler sivil toplum örgütlerini de yakından ilgilendiriyor.
Bu kararname, merkezleri olağanüstü hal ilan edilen illerde olan derneklere ek olarak; OHAL illerinde depremin hasarlarını ortadan kaldırmaya yönelik faaliyet gösteren sivil toplum örgütlerini de kapsıyor. Bu bağlamda, ilgili Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne ilişkin olarak kısa bir bilgi notu hazırladık.
Bildirim ve Beyanname Verme Yükümlülüğü
Merkezleri Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da olan derneklerin veya bu illerde depremin hasarlarını ortadan kaldırmaya yönelik faaliyet gösteren derneklerin 5253 sayılı Dernekler Kanunu’ndan kaynaklanan bildirim ve beyanname verme yükümlülükleri, 6 Şubat 2023 tarihinden itibaren OHAL bitinceye kadar ertelendi. İlgili işlemler, durma süresinin sona erdiği gün ise yeniden işlemeye başlayacak.
Bilindiği üzere; bu yükümlülükler genel kurul toplama, yıllık dernek beyannamesi verme, dernek organlarında görev değişikliği ve adres değişikliği bildirimi, taşınmaz mal bildirimi, yurt dışı yardım alma, yapma ve faaliyet bildirimi ile üye kabul ve istifa bildirim yükümlülükleri gibi farklı yasal işlemlerini kapsıyor.
Merkezleri OHAL illerinde olmayıp, ancak bu illerde depremin hasarını onarmaya yönelik faaliyet gösteren derneklerin ne şekilde değerlendirileceği hakkında Kararname’de bir düzenleme bulunmamakla birlikte; erteleme sonrasında sunulacak beyannamelerde bu faaliyetleri kanıtlayacak görsel ve yazılı kanıtların isteneceği öngörülmektedir.
Genel Kurul Kararları
Deprem bölgesinde yer alan pek çok derneğin, bu süreçte tüzüklerinde öngörülen zamanlarda genel kurul toplantılarını yapamadığı bilinmektedir. İlgili Kararname ile genel kurul toplantıları için takip edilmesi gereken işlemler OHAL süresinin bitimine kadar ertelendi.
Derneklerin mevcut organlarının görev, yetki ve sorumlulukları ilk genel kurul toplantısına kadar devam edecek. Bu düzenleme derneklere ek olarak; dernek şube veya temsilcilikleri, federasyonlar, konfederasyonlar, merkezleri yurt dışında bulunan dernekler ve vakıflar ile diğer kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilciliklerini de kapsıyor.
Kararname'de yönetim kurulu toplantılarına ilişkin özel bir ibare bulunmadığı için, Dernekler Kanunu ve yönetmeliğinde bulunan mevcut hükümler, derneğin iç idari işlemlerinde uygulanmaya aynen devam eder.
Afete İlişkin Faaliyette Bulunma
Kararname, derneklerin tüzüklerinde yer alan amaç ve çalışma konularına bakılmaksızın, yaşanan afete ilişkin faaliyette bulunabilmelerine izin vermektedir. Bu düzenleme, Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı sivil toplum kuruluşlarını da kapsamaktadır.
Bu doğrultuda, Türkiye’de faaliyet ve iş birliğinde bulunan sivil toplum kuruluşu, izin verilen yer ve faaliyetten bağımsız olarak 6 Şubat 2023 tarihinden itibaren olağanüstü hal süresince yaşanan afete ilişkin faaliyette bulunabilir. Ancak, bu faaliyetin gerekli hallerde İçişleri Bakanlığı tarafından sınırlandırılabileceği ilgili kararnamede açıkça ifade edilmiştir.
Yabancı Sivil Toplum Kuruluşlarına İlişkin Ek Düzenleme
Kararname, Türkiye’de faaliyette bulunma izni olmayan ancak olağanüstü hal ilan edilen illerde yaşanan afete ilişkin faaliyette bulunmak isteyen yabancı sivil toplum kuruluşlarına, 5253 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 5.inci maddesinde yer alan usule ilişkin Dışişleri Bakanlığı’nın görüşünü alma gibi işlemleri beklemeden İçişleri Bakanlığı tarafından izin verilebileceğini de ayrıca düzenliyor.
İlgili Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne buradan ulaşabilirsiniz.
