Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 2003 yılında onaylayarak Resmi Gazete’de yayımladığı Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’ne uyumunu gözden geçirecek.
BM İnsan Hakları Komitesi, 17 ve 18 Ekim 2012’de Cenevre’de yapılacak değerlendirme toplantısından sonra “Türkiye Hakkında Sonuç Gözlem Raporu”nu yayımlayacak. Sonuç rapor, Komite’nin Türkiye Devleti’ne geçtiğimiz Mayıs ayında yönelttiği sorulara hükümetin vereceği yanıtlar, sivil toplum örgütlerinin hazırladığı gölge raporlar ve Cenevre’de hükümet ve sivil toplum temsilcilerinin yapacağı sunumlar sonrasında son halini alacak.
Türkiyeli lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) örgütleri, Komite’nin Türkiye değerlendirmesi için “Gölge Rapor” hazırlıyor. Gölge rapor, Türkiye Hükümeti’nin vereceği yanıtların alternatiflerini içerecek ve Ekim ayında Cenevre’de Komite’ye takdim edilecek.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’nin Türkiye’ye yönelttiği sorular arasında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık ve şiddetle mücadele ile lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireylerin hak ve özgürlüklerini güçlendirecek kamu politikalarının durumu da yer alıyor.
Birleşmiş Milletler taraf devletlere daha önce pek çok kez cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli insan hakkı ihlallerine ve sosyal önyargılara karşı etkin yasal, politik ve kültürel mücadele etmeleri çağrısında bulunmuştur. İnsan Hakları Komitesi, Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin LGBT bireyleri ve haklarını içerdiğine dair birçok yoruma imza atmıştır.
Saygılarımızla.
Kaos GL Derneği
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi -Türkiye’ye Dair Gözlem Raporu için Türkiye Cumhuriyeti’ne Yöneltilen Soruların Lezbiyen Gey Biseksüel ve Trans Bireylerin Hakları Açısından Özeti 2. Maddenin (Ayrımcılık Yasağı) Uygulanması Açısından Anayasal ve Yasal Çerçeve
1. Ulusal mahkemeler ne ölçüde Sözleşme hükümlerini yerine getiriyor? Gerekli yasal mevzuat ve diğer önlemler oluşturuluyor mu? Hak ihlalleri ve mağduriyetler etkin şekilde engellenip telafi ediliyor mu? Adalete erişim ve adil yargılanma yasama, yürütme ve yargı organlarınca sağlanıyor mu?
2. Seçmeli Protokol hükümlerini gerçekleştirmek üzere hangi somut adımlar atılmakta ve hangi prosedürler uygulanmaktadır?
3. Türkiye İnsan Hakları Kurumu ve Kamu Denetçiliği Ofisi, Paris Sözleşmesi’ne uygun olarak inşa edildi mi? Sivil topluma ve diğer paydaşlara ne ölçüde danışılıyor? Bu kuruluşlara ayırılan insan kaynağı ve maddi kaynağın özelliği nedir?
2. Madde Açısından Ayrımcılık Yasağı: Kadın – Erkek Eşitliği
4. Çeşitli fiili ve yasal ayrımcılık temellerine karşı mevzuatta ya da içtihatta hangi tanımlamalar yapılmaktadır? Ayrımcılık Yasası ile ilgili somut durum nedir ve bu yasa ayrımcılık yasağı ile ilgili temel kavramları kapsamlı olarak karşılayacak mıdır?
5. 2007 yılından bu yana yargıya hangi sayıda şikayet intikal etmiştir, kaç mahkeme kararı vardır? Bu kararların uygulanmasına dair atılan adımlar nelerdir?
6. Kadınların, engellilerin, azınlıkların ve diğer grupların dezavantajlarını veya eksik temsiliyetlerini gidermeye yönelik hangi geçici özel önlemler (pozitif ayrımcılık) alınmıştır? Bu önlemler siyasi arenada, eğitim, istihdam, adalet sistemi, sağlık ve bakım hizmetleri ve diğer sosyal yaşam alanlarında nasıl etkiler doğurmaktalar? Bu önlemlere ne kadar kaynak ayrılmaktadır? Kamu görevlileri “geçici özel önlem” kavramı ile ilgili nasıl eğitimler alarak tanıştırılıyorlar?
7. Cinsel yönelimleri veya cinsiyet kimlikleri nedeniyle nefret suçlarına ve şiddet suçlarına maruz kalan kişileri korumak üzere hangi adımlar atılmaktadır? Cinsel yönelimleri veya cinsiyet kimlikleri nedeniyle ayrımcılığa maruz kalan kişileri korumaya çalışan insan hakları savunucularının kolluk kuvvetlerinin tacizine maruz kaldığı doğru mudur? Pembe Hayat Derneği üyesi aktivistlere yönelik keyfi gözaltı ve kötü muamele iddiası doğru mudur? Kişileri cinsel yönelimleri veya cinsiyet kimlikleri nedeniyle taciz ettiği iddiaları ile suçlanan polis memurları ile ilgili soruşturma ve kovuşturmalar ne aşamadadır? Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık ve sosyal önyargıları sona erdirmek için hangi tedbirler alınmaktadır?
6. ve 7. Maddeler Açısından Yaşam Hakkı; İşkence, Zalimane, Küçük Düşürücü Muamele Yasağı ve Cezasızlıkla Mücadele
10. 2007 yılından bu yana olmak üzere: a) İşkence ve kötü muamele, sınırdışı etme, insan kaçakçılığı ve cinsel şiddet , ortadan kaybetme ve yargısız infaz iddiaları ile ilgili şikayetler, soruşturmalar, kovuşturmalar ve mahkumiyet kararları b) Bu suçların olası failleri ile ilgili mahkeme süreleri c) Bu suçların mağdurlarına yönelik rehabilitasyon ile telafi hizmetleri ve maddi tazminatlarla ilgili istatistiki veri ve bilgiler nelerdir?
11. Kolluk kuvvetlerinin aşırı güç kullandığı iddialarını yanıtlayınız. Aşırı güç kullanımının önüne geçmek için nasıl önlemler ve eğitimler yürürlüktedir? Bu iddialar soruşturulmakta mıdır?
12. İşkence, yaşam hakkı ihlalleri ve –kamu görevlilerine dair- cezasızlıkla mücadele hangi aşamadadır? Zan altındaki kamu görevlilerinin hiç ceza almaması, mahkemelerinin uzun sürmesi ya da eksik, ertelenmiş cezalar almaları iddialarını yanıtlayınız.
13. Sözleşme hükümlerini ihlal eden kolluk kuvvetlerine yönelik şikayetlerle ilgili olarak bağımsız bir komisyon kurulması hangi aşamadadır? İşkenceye Karşı Sözleşme Seçmeli Protokolü’nün önerdiği Ulusal İşkenceyi Önleme Mekanizması’nın kurulması hangi aşamadadır? Mekanizma’nın bağımsızlığını garanti edecek, haber vermeden ve kısıtlamasız ziyaretler için hangi önlemler planlanmaktadır?
14. Kadına ve çocuğa şiddet bağlamında: a) Kadına ve çocuğa yönelik her türlü şiddeti engelleyecek 4320 No.lu Kanun ve diğer mevzuat b) Faillerin etkin kovuşturulmaları ve cezalandırılmaları c) Kadınları ve çocukları engellilik ve azınlık durumları gibi çoklu ayrımcılık biçimlerini de içerecek şekilde korumak için gerekli her türlü adım; destek hizmetleri ve yeterli sığınma evleri d) Avrupa Birliği’ne Üyelik Süreci Kadın Sığınma Evleri Programı’nın sonuçları e) Geçtiğimiz 5 sene içinde verilen koruma kararları f) Sığınmaevleri, destek hizmetleri, korunma ve tazmin yolları arayan kişiler için yaygın bilgilendirme çalışmalarının yaygınlaştırılması g) Kamu görevlileri, yargı mensupları, kolluk kuvvetleri ve sağlık hizmeti sağlayıcılarını kadına ve çocuğa yönelik şiddetinin her biçimini engellemerini hedefleyen eğitim programlarının durumu ve bu kişilerin mağdurlara yeterli desteği sağlamalarının garanti edilmesi h) kamuoyuna yönelik farkındalık kampanyalarının durumu hakkında bilgi veriniz.
15. Namus cinayetleri a) Ceza Yasası’nın 82. Maddesinde açıkça ve ağırlaştırlımş cinayet olarak tanımlanmış mı? b) Özellikle soruşturma ve kovuşturma aşamalarında diğer şiddet suçları kadar ciddi ele alınıyor mu? Namus cinayeti vakaları, soruşturma, kovuşturma ve mahkumiyet kararları ile ilgili sayı veriniz.
Madde 2, 9 ve 14 Bağlamında; Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği, Özgürlüğünden Alıkonulmuş Kişilere Yönelik Muamele, Yargı Bağımsızlığı ve Adil Yargılanma
17. Alıkonulma merkezlerindeki aşırı kalabalığın azaltılması, uzun tutukluluk sürelerinin azaltılması, hapishanelerin ve polis karakollarının altyapılarının olası ihlalleri önlemeye yönelik iyileştirilmesi
b) Karakollardaki polis kameralarının kurulması ve çalışır durumda olmaları d) Hapishanelerde yeterli sayıda personelin sağlanması e) Tecrit koşullarının iyileştirilmesi ve tecrit kısıtlamalarının sınırlandırılması f) Tıbbi personel eksikliğinin giderilmesi ve mahpusların sağlığa erişiminin sağlanması hakkında bilgi veriniz.
Madde 13 Bağlamında Mülteci ve Sığınmacılar
20. Sığınma ile ilgili yasa taslağı ile sığınmacılar ve yabancılarla ilgili çalışacak özel birim ile ilgili durum nedir? Coğrafi çekince kalıyor mu? a) Geçici sığınma başvurularının keyfi olarak reddedilme b) Yabancı misafirhanelerinin ve geri gönderme merkezlerinin aşırı kalabalık oluşu ve alıkonulanlara yönelik kötü muamele c) işkence riskine rağmen sınırdışı etme ve menşe ülkeye geri gönderme iddialarını yanıtlayınız.
Madde 18 ve 26 Bağlamında Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü, Eşitliği ve Ayrımcılık Yasağı
21. Vicdani reddin tanınmasını engelleyen nedenler ve vicdani reddin Sözleşme ile uygun biçinde tanınması için öngörülen yasal ve uygulamaya dair adımlar durumu
22. Askerlik hizmetini yapmamakla suçlanan kişilerin isimleri ve durumları a) Kişilere verilen cezalar b) Mahkumiyet kararlarının verildiği mahkemeler c) Bildirilen kararlar d) Şu an ceza almış kişilerin isimleri e) Aynı kişinin askerliğe gitmeyi reddetmesi nedeniyle birden fazla ceza alması f) Böyle kişiler varsa isimleri g) Ceza alan kişilere yönelik muamele h) Ceza alan kişilerin sivil haklarının yasal ve fiili olarak tanınması konuları hakkında bilgi veriniz.
Madde 19 Bağlamında İfade Özgürlüğü
24. Devlet kuruluşlarını, özellikle silahlı kuvvetleri eleştirdikleri ve Ermeniler, Kürtler, vicdani red ve cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konuları hakkında eleştirel yorumları nedeniyle haklarında kovuşturma açılan kişiler hakkında bilgi veriniz. Tutuklamaların nedenleri ve tutuklamayı gerekçelendiren yasal hükümler hakkında bilgi veriniz. Bu açıdan, Türk Ceza Kanunu’nun 125 (hakaret, karalama, iftira), 214, 215, 216 ve 220 (kamu düzeninin korunması), 226 (müstehcen yayının basım ve yayımı), 285 (soruşturmanın mahremiyeti ve gizliliği), 228 (judiciary?), 314 (silahlı örgüte üyelik), 318 (halkı askerlikten soğutmak) no.lu maddelerinin Sözleşme ile uyumluluğu hakkında bilgi veriniz.
Madde 2 Bağlamında Sözleşme’nin ve Seçmeli Protokole Dair Bilginin Yaygınlaştırılması
27. Sözleşme ile Seçmeli Protokol’e, devlet tarafının ilk raporunun sunumuna ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’nin yaklaşmakta olan incelemesine dair bilgilendirmenin yaygınlaştırılması için adımlarla ilgili bilgi veriniz. Ayrıca, etnik ve azınlık grupların ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin raporun hazırlanma sürecine katılımları ile ilgili bilgi veriniz.
Not: Resmi olmayan çeviridir. Belgenin İngilizce tam metni için lütfen http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/CCPR.C.TUR.Q.1.pdf
adresine erişiniz.
İletişim:
Murat KÖYLÜ
Dış İlişkiler Koordinatörü
Kaos GL Derneği
Tel: +90-505-7958925
E-posta: [email protected]