Yerel ve uluslararası uzmanlara göre, Türkiye'de sivil toplum, gelişimi önündeki engellere rağmen, giderek daha dinamik ve açık bir hale bürünüyor.
Sivil toplum kuruluşlarının (STK) güçlendirilmesi için çalışmalar yürüten, Ankara'daki Sivil Toplum Geliştirme Merkezi'nin Genel Koordinatörü Ayça Haykır, grupların gittikçe daha aktif ve profesyonel hale geldiğini belirtirken, hükümet ile daha iyi bir koordinasyona ihtiyaç olduğunu da eklemeden geçmedi.
Haykır, SES Türkiye'ye şunları söyledi: "Son yıllarda Türkiye büyük dönüşümler içinden geçiyor. Bununla birlikte, toplum, kritik sorunlarını uzlaşı temelli olarak yeterince tartışabilmiş değil."
"Devlet ile sivil toplum arasındaki ilişkilerin doğru bir şekilde yeniden tanımlanması ve hakların iyileştirilmesi adına sivil toplumun önünde çok bereketli fırsatlar var. Bununla birlikte, bu kadar fazla sorunun varlığı karşısında, yeterli insan kaynakları, mali olanaklar ve entelektüel birikim de gerekiyor ki, bunlar şu anda Türkiye'deki STK'larda yeterli düzeyde değil."
Sivil toplumun kuvvetlendirilmesi yönünde çalışan Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı'nın proje asistanı Semanur Karaman da, yetkili makamların son yıllarda STK'larla yakın ilişki kurmaya daha istekli olduğu konusunda hem fikir.
SES Türkiye'nin sorularını yanıtlayan Karaman, "Özellikle Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nun gerçekleştirdiği danışma toplantıları kapsamında, 2012 yılında kamu-STK ilişkilerinin canlanmış olması demokratikleşme açısından önemli bir fırsat sunmaktadır," dedi.
Komisyon, yeni anayasa çalışması için bilgi toplamak adına ülke genelindeki profesyonel dernekler, sendikalar ve STK'lar ile müzakerelerde bulunurken, uzmanlar, kamu sektörü ile sivil toplum arasında, sadece kamunun ihtiyacı olduğu zaman değil, sürekli ve sistematik bir istişare ortamı olması gerektiğini vurguladı.
Avrupa Komisyonu, Türkiye'nin katılım sürecine ilişkin olarak hazırladığı 2012 yılı ilerleme raporunda, STK'ların "ceza, kapatma ve idari engeller ile karşı karşıya kalmaya devam ettiğini" belirtmişti. Haykır ise, daha fazla ifade ve örgütlenme özgürlüğünün Türkiye'nin demokratikleşmesine katkıda bulunacağı kanaatinde.
"Böylelikle ülkede sivil toplum için daha büyük bir alan açılacak ve Kürt vatandaşlardan LGBT derneklerine kadar vatandaşların sivil girişimlere dair algısı değişecek."
CIVICUS raporunda, avukat, gazeteci ve aktivistlere karşı açılan davaların sivil toplumun çalışmalarını baltaladığına da değinildi. Raporda, bu kişilerden bazılarının "Kürt meseleleri ile ilgili olarak, basın açıklaması yapmak, protestolara katılmak ve hukuki yardım sağlamak gibi meşru ve barışçıl yollarla görüşlerini ifade ettikleri" için yargı önüne çıkarıldıkları belirtiliyor.
AKP Genel Başkan Yardımcısı Ekrem Erdem ise, kısa bir süre önce yaptığı bir konuşmada, hükümetin aktif ve etkili bir sivil toplumdan yana olduğunu söyledi.
Erdem, konuşmasının AKP web sitesinde yayınlanan tam metnine göre, şu ifadeleri kullandı: "Siyaset ve sivil toplum örgütleri iç içedir. Siyasi partiler, demokrasilerin ne kadar vazgeçilmeziyse, sivil toplum örgütleri de vazgeçilmezidir. Sivil toplum örgütleri önemli baskı unsurlarıdır. Kuruldukları amaca doğru ortaya koydukları hedefleri gerçekleştirmesi noktasında, özellikle siyasetçi çevresinde ciddi baskılar oluştururlar. Dolayısıyla içinden gelen biri olarak sivil toplum kuruluşlarını önemsiyorum.''
Türkiye'de şu anda STK finansmanı ile ilgili mevzuat gözden geçirilirken, para toplama çalışmaları daha sıkı bir şekilde denetleniyor ve bağışlar kurumlar vergisinden düşülemiyor. STK'lar ise bunun sistemin serbestleşmesi açısından bir fırsat olarak değerlendirilmesini umuyor.
Haykır, SES Türkiye'ye demecinde, "Diğer birçok ülkenin deneyimine paralel olarak, vatandaşların devlete ödedikleri verginin küçük bir bölümünü belli bir STK'nın yararına aktarabilme hakkı olmalı. Böylelikle, STK'ların mali sürdürülebilirliği sağlanıp kapasiteleri geliştirilmiş olur," şeklinde konuştu.
Dernekler Daire Başkanlığı'na göre, Türkiye'de Mayıs 2013 itibarıyla kayıtlı 95 bin 897 STK bulunuyor. Diğer yandan, Üçüncü Sektör Vakfı'na göre de ülkedeki vatandaşların yüzde 12'si sivil toplum kuruluşlarının kayıtlı üyesi konumunda.
Kaynak: SES Türkiye
İlgili Dosyalar:
- civicus logo [JPG] [61.51K]