Hakikat Adalet Hafıza Merkezi ve Şırnak Barosu, 2016 yılında yürütmeye başladıkları ortak proje faaliyetleri kapsamında, cezasızlıkla mücadelede yeni bir yöntem olarak dava izleme (trial monitoring) faaliyetlerine başladı. Bu çerçevede, zorla kaybetmelerle ilgili 6 davanın duruşmalarını, evrensel dava izleme standartları rehberliğinde sistemli bir biçimde izlemeye başladık.
Dava İzleme Nedir
Dava izleme, yargı süreçlerinin ve yargılama sırasında rol oynayan tüm aktörlerin bağımsız izleyiciler tarafından gözlemlenerek, esasa ve sürece dair sorun alanlarına ilişkin bilgi toplanması ve raporlanması süreçleridir. Bu süreci, izlenen davanın ve tespit edilen sorun alanlarının kamusal alanda yaygınlaştırılmasına yönelik basın ve savunuculuk faaliyeti izler. Bu şekilde, toplumsal davaların yürütülüş şekli, sanıkların ve mağdurların davranışları ve maruz kaldıkları hareketler ve mahkeme heyetinin, savcının ve avukatların tutumları farklı perspektiflerden gözlemlenebilmektedir.
Neden Yapılır?
Dava izleme faaliyeti;
- Odaklanmış gözlemlerle yargı sürecinin işleyişine ve sorunlara dair objektif ve güvenilir bilgi toplamak,
- Yargısal reformlar ve hesap verebilirliğin sağlanması için siyasi irade oluşturulması yönünde yerel ve uluslararası düzeyde basınç yaratmak,
- Yargı süreçlerinde şeffaflığı arttırmak,
- Mağdurların seslerini güçlendirmek,
- Adalete erişimi desteklemek,
- Sorun alanlarına yönelik somut savunuculuk ve çözüm stratejileri geliştirmek,
- Basın yoluyla kamusal farkındalık yaratmak,
- Siyasi ve kurumsal reform ihtiyaç noktalarını belirlemek amaçlarıyla yapılır.
Kim Yapar?
- Yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ve ağları
- Kitle örgütleri ve ağları
- Barolar – avukatlar
- Basın mensupları
Dava İzleme Eğitimi
İzleme faaliyetlerine başlamadan önce, izlemeyi yapacak ekiplerin oluşturulması ve bilgilendirilmesi amacıyla 30 Eylül – 2 Ekim 2016 tarihlerinde “Devam Eden Çatışma Şartları Altında Geçiş Dönemi Adaleti Mekanizmaları, Dünya Deneyimi ve Türkiye” başlıklı 3 günlük bir eğitim çalışması düzenledik. Eğitime çoğunluğu avukatlardan oluşmak üzere toplam 72 kişi katıldı.
Eğitim programı kapsamında önce Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Topluluğu’ndan (AGİT) Tina Gewis geliştirdikleri dava izleme yöntemini uygulamalı örnekler eşliğinde anlattı. Ardından Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi’nden Deniz Yıldız ise bu alandaki kurumsal deneyimlerini paylaştı ve son olarak Türkiye’de yapılacak dava izleme faaliyeti için izleme ekipleri oluşturuldu.
Dava İzleme Ekipleri
Eğitim programının son oturumunda JİTEM ve Musa Anter, Kızıltepe JİTEM, Ankara JİTEM, Dargeçit JİTEM, Lice ve Yazuz Ertürk (Kulp) davalarını izlemek üzere 6 dava izleme ekibi kararlaştırıldı.
Davaları izleyecek kişiler, özellikle farklı meslek gruplarından seçilmiş olup hepsi gönüllü olarak çalışmaya dahil olmuştur. Avukatlar yoğunluklu olmakla beraber, her izleme ekibinde bir basın çalışanı ve bir sosyal bilimci olmasına dikkat edilmiştir. Dahası, duruşma ortamının duygusunu kamuoyuna daha iyi aktarabilmek adına, izleme ekibine duruşma çizimleri yapmak üzere bir de sanatçı dahil olmuştur.
Ekipler duruşmaları yaka kartı takarak izliyor ve izleme faaliyeti yürütüldüğünü bildiren görev mektubunu mahkeme heyetine iletiyor. Böylece duruşma tutanaklarına da geçirilmiş oluyor.
Hafıza Merkezi ve Şırnak Barosu’nun ortak hazırladığı dava izleme kılavuzunu alttan indirebilirsiniz.
Dava izleme kılavuzunu indirmek için tıklayın.
Gerçekleşen İzleme Faaliyetleri
Şu ana kadar takip ettiğimiz 3 davaya dair izlemeler yapıldı ve izleme raporları hazırlandı.
- Yavuz Ertürk (Kulp) Davası’nın 31 Ekim’de Ankara 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen 13. duruşmasını Sidar Avşar, Mehmet Öner, Armanç Arkaş, Uygar Gültekin ve Ozan Devrim Yay izledi.
Raporu indir - Ankara JİTEM Davası’nın 11 Kasım’da Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen 10. duruşmasını Melike Polat, Dindar Tokak, Kezban Horasan Yıldız, Cansu Pişkin ve Sinem Hun izledi.
Raporu indir - Lice Davası’nın 17 Kasım’da İzmir 2. Ağır Ceza Mahmekesi’nde görülen 7. duruşmasını Hüseyin Tül, Emin Kul, Mahsun Kaya, Evrim Kepenek ve Fatma Özkaya izledi.
Raporu indir
Bu haberde gördüğünüz çizimler sanatçı Vardal Caniş tarafından Ankara JİTEM Davası’nın 11 Kasım tarihli 10. duruşmasında yapıldı.
Adı geçen izleme faaliyetleri, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu ve Açık Toplum Vakfı tarafından desteklenen “Genç İnsan Hakları Savunucularının Cezasızlıkla Mücadele için Güçlendirilmesi” projesi kapsamında yargısal uygulamanın izlenmesi amacıyla Hakikat Adalet ve Hafıza Çalışmaları Derneği ve Şırnak Barosu’nun ortak yürüttüğü Dava İzleme çalışması kapsamında yapılmaktadır.